şemail ve hilye

Hz. Peygamber'in Şemaili  

Prof. Dr. Ali Yardım 

Şemail, kelime yapısı bakımından 'şimal'in çoğuludur. Arapça'da, bu kökten türeyen kelimelerin birbirinden farklı, hatta birbirine zıt değişik manaları vardır. Bu nüanslardan birisi de; huy, tabiat, karakter, hal ve hareket, tavır ve davranış anlamıdır. Şimal'in bu manalarda kullanılan nüansının çoğulu şemail kalıbı ile kullanılmaktadır. 

İslam alimler, kelimeyi bu geniş lügat manalarından alıp, bir şahsın hayat hikayesini, yani biyografisini anlatan bir terim haline getirmişlerdir. Kelime zamanla daha da özelleştirilerek, sadece "Hz Peygamber'in beşerî yönünü, yaşama üslubunu ve şahsi hayatını anlatan" bir terim hüviyetine büründürülmüştür.

HAT SANATINDA HİLYE-İ ŞERİF  

Prof.Dr. M.Uğur Derman 

İslam inancı, putlaştırılabilecek kimselerin tasvirlerinden şiddetle kaçınmıştır. Bu sebeple, bir kaç asılsız minyatür dışında hiç kimse Rasûlullah'ın resmini çizmeye cesaret edememiştir. Hıristiyan âleminde Hz. İsa için uygulandığı gibi hayalî bir resim yapmaktansa, sahih tariflerden hareketle İslam Peygamberini hilyesinden öğrenip anlatmak; her inananın, gönlünde beliren şekliyle yaratılmışların bu en yücesini tasavvur ederek bağlanmasına vesile olmaktadır. Bu ise, putları yıkan bir iman anlayışı için elbette daha gerçekçidir. 

"Süs, ziynet" manasının yani sıra "hilkat, suret, sıfat" manalarını da taşıyan hilye kelimesi, hilye-i saadet veya hilye-i nebevî terkipleriyle daha tamamlayıcı bir mahiyet kazanmaktadır.

HZ. PEYGAMBER'İN BEDEN DİLİ  
Doç. Dr. Mustafa Karataş 

Hz. Peygamber, şüphesiz bir insan olmanın yanı sıra Allah'ın en son peygamberidir. O'nun, getirdiği dini insanlara tebliğ ve açıklamak gibi bir misyonu da vardır. Her alanda en güzel bir model olan Allah Rasûlu'nun tebliğ ve beyan vazifesini ifa ettiği esnada, insanlarla iletişim kurmadaki becerisi şüphesiz önemlidir.

BAŞKALARININ BEDEN DİLİNİ OKUMASI AÇISINDAN HZ. PEYGAMBER  
Doç. Dr. Mahmut Kavaklıoğlu 

Tebliğ, Yaratıcıdan alınan ilahî öğretiyi insanlara ulaştırma görevidir. Bu, sadece ulaştırmayı değil, aynı zamanda açıklama ve bir pratik olarak sunmayı da içine alır. Her ne kadar Rasûl'e görevinin sadece ulaştırmak olduğu, daha ötesinin kendi insiyatifinde bulunmadığı hatırlatılıyorsa da tebliğden maksat muhatapları İslami öğretiye açmak, keyfiliğin işlediği bir ortamdan...

HZ. PEYGAMBER'İ BÖYLE ANLATTILAR  

Resmedilmemiş bir peygamberi vahyin rehberliğinde gelişen kişiliği, yaşam tarzı ve davranışlarıyla anlama ve anlatma zorluğu İslam kültür ve sanatında çok farklı türlerin gelişmesine imkan tanımış, tezahürleri farklı da olsa tüm Müslümanlar ortak bir duyguyu, Peygamber sevgisini bu vesilelerle hep canlı tutmaya gayret etmişlerdir. "Hz Peygamber'in beşeri yönü, yaşama üslubu ve şahsi hayatının anlatımı” Şemail adıyla yaygınlık kazanırken, “fiziksel özellikleri ve karakteri”ni anlatan eserler Hilye olarak adlandırılmıştır. Hat sanatının eşsiz örnekleri ve birbirinden güzel tezhiplerle süslenen hilyeler Hz. Peygamber'e duyulan muhabbet ve hürmetin sembolü olmuş, kimi zaman ceplerde taşınmış, kimi zaman da duvarları süslemiştir. Farklı sahabelerden rivayetle günümüze gelen çok sayıda Hilye metni bulunmakla beraber, aralarında en beliğ kabul edilen ve Hz. Hatice’nin ilk eşinden olan oğlu Hind b. Ebi Hale’ye ait olan rivayet ile Hz. Ali’nin rivayeti daha çok kullanılmıştır.